GEÇ KONUŞMA

Dil ve konuşma gelişimi, bebek doğduğu andan itibaren başlayıp devam eden bir süreçtir. Gelişim sürecinin her evresinde, çocuğun çıkarması gereken sesler ve gerçekleştirmesi beklenen davranışlar farklıdır.  Genel olarak çocuklar bu evreleri aynı yaşlarda tamamlarlar. Ancak her çocuğun kendine özgü bir gelişim seyri vardır. Bu nedenle, kimi çocuklar bazı becerileri daha erken dönemlerde gerçekleştirirken, kimileri daha geç yaşlarda aynı gelişim seviyesine ulaşırlar. Çocukların gelişim düzeylerinin tespit edilebilmesi amacıyla geliştirilmiş olan bir takım değerlendirme envanterleri ve testler aracılığı ile çocuğun gelişimini takip etmek mümkündür.

 

Gecikmiş Konuşma Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

 

Gecikmiş konuşma bozukluğu, belirtilerin şekil ve şiddet yönünden çok fazla değişiklik gösterdiği bir konuşma güçlüğüdür. Belirtiler kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir. Sık görülen belirtiler şunlardır:

 

1. Yaşıtlarına oranla konuşmazlar ya da sınırlı sayıda kelime kullanarak kısa cümleler kurarlar. Kendilerini ifade edemezler.

2. Ağız ve gırtlak bölgesinde çiğneme ve yutma gibi işlevsel problemler yaşayabilirler.

3. Kelime dağarcıkları sığ ve kısıtlıdır. Kelimeler yerine işaretle ifadeye yönelebilirler. Anlamsız sesler çıkarabilirler. Bağırma, ağlama, vurma gibi aşırı seviye hareketlerle ifade eksikliklerine karşı tepkilerini gösterebilirler. 

4. Etrafında konuşulanı duymazdan gelebilirler, dinlemiyormuş gibi davranabilirler.

5. Ortama uyum problemi yaşayabilirler.

6. Dikkat eksikliği veya dağınıklığı yaşayabilirler.

Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğunun Sebebi Nedir?

İşitme engeli, zeka geriliği, yaygın gelişimsel bozukluklar (otizm, asperger sendromu vb), dudak-damak yarıklığı, Cerebral Palsy (CP), öğrenme güçlüğü, disleksi, olumsuz çevre koşulları, anne-baba ya da çocuğa bakım veren kişilerin yanlış tutumları, sebebi belirlenemeyen durumlar gibi çok çeşitli nedenlerden ötürü çocuğun alıcı dil (konuşulanları anlama) ve ifade edici dil (konuşarak kendini anlatabilme) becerilerinin yaşıtlarıyla aynı düzeyde gelişmemesidir.

 

Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri

Çocuğun işitmesine ve konuşmasına engel oluşturan patolojik faktörler araştırılmalıdır.

Psikolojik bir engel varlığı sorgulanmalıdır.

Yaşıyla uyumlu gelişim testi, zeka testi değerlendirmeleri yapılmalıdır.

Kas ve sinir sistemini etkileyebilecek rahatsızlıklar araştırılmalıdır.

Zeka Geriliği

Zeka geriliği konuşma gecikmesinin en sık görülen nedenidir. Çocuğun zeka düzeyi azaldıkça konuşma ve dil gelişimi de azalır. Zeka geriliğine bağlı konuşma gecikmesinde hem konuşulanı anlamada hem de ifade etmede sorun vardır. Ancak her konuşma gecikmesi sorunu yaşayan çocuğa zeka geriliği tanısı konulamaz.

Sağlık Durumu

Konuşma gelişim devresinde uzun süren ve ağır geçen hastalıklar çocuğun konuşma gelişimini engeller. Hastalık birinci yaşta olursa etkisi daha çok olabilir. Hasta olan bebeğin “babıldama “ döneminde keyifli ve rahat ses çıkarması beklenemez. Böylece babıldama ile kazanacağı sesleri çıkaramaz. Ayrıca böyle durumlarda çocuk konuşmaya az teşvik edilir, kendini iyi hissetmez ve her istediği önceden yapılır buda çocuğun konuşma ihtiyacı duymamasına neden olur.

İşitme Kaybı

Konuşma ses algısına dayandığı için çocuğun işitme engeli konuşma gelişimini etkiler. Doğuştan işitme engelli olanlar özel metotlarla öğretilmedikçe konuşmayı kazanamazlar. Ağır işitenler ise işitme engellerinin iletisel veya sinirsel oluşlarına göre artikülasyon bozukluğundan ses bozukluklarına kadar çeşitli konuşma engeli geliştirirler. Çocuğun işitme durumu tespit edilmelidir.

Devimsel Uyum Güçlüğü

Konuşmada  dudak, çene, dil, damak gibi konuşma  organlarının kontrolü  ve uyumlu  işbirliği önemlidir. Organlarda uyum olmazsa  konuşmada  özür ve gecikme görülebilir buna Devimsel Uyum Güçlüğü adı verilir.

Duygusal Çatışma

Çocuklar konuşmalarını bir kaza, bir şok veya duygusal çatışma nedeniyle kaybedebilirler. Korkular, heyecanlar, aile hayatındaki büyük değişiklikler, yeni bir kardeşin doğumu gibi durumlar konuşmayı etkiler. Problemin giderilmesi, çocuğun konuşmasının ilerletilebilmesi için teşhis şarttır. Ne çeşit bir problem olduğu ve ayrıntıları bilinirse terapi sürecinin başlatılıp başlatılmayacağına karar verilir. İnceleme doktorlar , psikologlar ve konuşma engeli uzmanları tarafından yapılır. İnceleme raporu hazırlanarak yapılacak çalışmalar belirlenerek aileye bilgi verilir.

Aile ve Çevre Koşulları

Aile ile ilgili nedenlerin başında çocuğun konuşma için gerektiği kadar güdülenmeyişi gelir. Çocuk konuşmanın bir işe yaradığını hissetmezse konuşmayı öğrenmek için kendini zorlamaz. Öğrenmede güdüleme ödül ve ceza ile olur. Ailenin çocuğa konuşmayı öğretmek için ne gibi bir yol izlediğini öğrenmek gerekir. Disiplin daha ağır basıp ödül yetersiz, zamana ve duruma uygun olarak kullanılmıyorsa konuşma gelişimi çok yavaş olur. Hatta bazen hiç gelişmez. 3 yaşından önce konuşmalarında gelişme görülmeyen çocuklarla ilgili olarak yapılan vaka incelemeleri bu çocukların bir yaşından önce tuvalet kontrolü ve kendi kendilerine yemek yemeleri için aşırı zorlanmış olduklarını ortaya çıkarmıştır. Çocuğun konuşmayı öğrendiği devrede evde iyi, açık ve anlaşılır konuşma örneğine sahip olması önemlidir. Evde birden fazla dilin konuşulması da çocukta dilin algılanmasını güçleştirir.

EBEVYNLERE TAVSİYELER

Gecikmiş konuşma problemi yaşayan bir ailenin öncelikle en kısa sürede bir dil ve konuşma terapistine başvurması gerekir.

Çocuğunuza sevgi ile yaklaşın ve sık sık konuşun.

Onunla iletişim kurarken tane tane konuşun ve acele etmeyin.

Bazı kelimeleri yanlış söylediğinde baskı yapmayın, düzeltmesi için şans verin.

Ona bol bol sorular sorun.

Söylediği hece ve sesleri ona tekrarlatın.

Yalnız kalmasına fırsat vermeyin.

Yaşıtlarıyla oyunlar oynaması için ortamlar yaratın.

Gördüğü nesneler ile ilgili bir şeyler anlatın.

Mümkün olduğunca TV den uzak tutun.

TV izliyorsanız siz de yanında olun ve izledikleri ile ilgili sorular sorup sohbet edin.

Duygu ve isteklerini hareketlerle değil sözcüklerle anlatmasını isteyin.

Ona kitap okuyun, masal anlatın, ninniler söyleyin.

Hikâye kartları ile küçük öykü yaratma oyunları oynayın.

Temel beslenmesine çok dikkat edin.

Uyku düzenine mutlaka uyun.